اولین کارکرد مسجد همانطور که از نامش پیداست، کارکرد عبادی است؛ اما نهاد آموزش و پرورش اسلام هم در مسجد شکل گرفت. پیامبر گرامی اسلام و اصحاب ایشان وقتی می‌خواستند قرآن را آموزش دهند، وقتی می‌خواستند احکام شرعی را برای مردم بیان کنند، مسجد پایگاه آنها بود.

این کارکرد مسجد تا قرن‌ها ادامه داشت. نه تنها در زمان رسالت حضرت، بلکه در دوره‌ی خلفا و در عهد امیرالمومنین(ع) و حتی در دوره‌ی سیاه بنی امیه و دوران بنی عباس، همیشه مسجد کارکرد آموزشی خود را حفظ کرده بود.

زوایایی در مساجد بزرگ برای علمای بزرگ و دانشمندان بزرگ وجود داشت که این‌ها کرسی درس اصلی شان را در مسجد برگزار می کردند. بنابراین در واقع می توان گفت بعد از کارکرد عبادی، کارکرد آموزشی مسجد، مهمترین و متداول ترین کارکرد مسجد در اسلام بوده است.

حاج قاسم سلیمانی:

تربیت مدافع فزهنگی، ایثارگر و فداکار در دولت‌ها و سازمان‌های دولتی محقق نمی‌شود بلکه در مسجد محقق می‌شود؛ ما پیروزی‌مان را در جنگ هشت ساله مدیون مسجد هستیم.

البته منظور پیکره‌ی مسجد نیست. بلکه منظور امام جماعت است که امروز مقام معظم رهبری در راس امامن جماعات مساجد حضور دارند.

29 مرداد 1396